Maj - dla wielu najpiękniejszy miesiąc roku - to w Kościele okres
szczególnej czci Matki Bożej. W Polsce żywa jest tradycja gromadzenia
się wieczorami w kościołach, przy grotach, kapliczkach i figurach
przydrożnych na nabożeństwach majowych, nazywanych "majówkami". Jeszcze
dziś przejeżdżając w majowy wieczór przez polskie wsie można usłyszeć
pieśni maryjne. Zwyczaj ten trwa dopiero od połowy XIX wieku.
fot. "Źródło Maryi" Gdynia-Karwiny
Rodowód tych nabożeństw jest jednak znacznie wcześniejszy niż się
powszechnie uważa. Gromadzenie się i śpiewanie pieśni na cześć Matki
Bożej było znane na Wschodzie już w V wieku. Dopiero na przełomie XIII i
XIV w. powstała myśl, aby ten miesiąc poświęcić Maryi. Pierwszym, który
rzucił tę myśl, był król hiszpański Alfons X (+ 1284). Władca ów
zapraszał do udziału w nabożeństwach majowych, sam często brał w nich
udział i swoim poddanym zalecał gromadzenie się w porze wieczornej na
modlitwy wokół figur Matki Bożej. Dominikanin bł. Henryk Suzo (+ 1366),
uczeń Jana Eckharta i przyjaciel Jana Taulera, znanych mistyków
średniowiecza, wyznaje, że jako pacholę zbierał w maju kwiaty i niósł je
do stóp Matki Bożej. Lubił z kwiatów pleść wieńce i kłaść je na głowę
figur Bożej Rodzicielki. Matka Boża nagrodziła go za to wizją chwały,
jaką odbiera od Aniołów. W roku 1549 ukazała się w Niemczech książeczka
pod tytułem: Maj duchowy, gdzie po raz pierwszy maj został nazwany
miesiącem Maryi. W żywocie św. Filipa Nereusza (+ 1595) czytamy, że
gromadził on dziatwę przy figurach i obrazach Matki Bożej, śpiewał z
nimi pieśni, zbierał kwiaty i zachęcał do składania ku Jej czci oprócz
kwiatów - także duchowych ofiar i wyrzeczeń. Nowicjusze dominikańscy we
Fiesole (w latach 1677-1709) w maju gromadzili się przed wizerunkiem
Najświętszej Maryi i czcili ją muzyką, śpiewem i składaniem duchowych
wyrzeczeń. Jednakże za autora właściwych nabożeństw majowych
historycznie uważa się jezuitę, o. Ansolani (1713). On to w kaplicy
królewskiej w Neapolu codziennie w maju urządzał koncert pieśni ku czci
Bożej Matki, który kończył się błogosławieństwem Najświętszym
Sakramentem.
W Polsce pierwsze nabożeństwo majowe wprowadzili
jezuici w Tarnopolu (1838), misjonarze w Warszawie w kościele Św. Krzyża
w roku (1852), ksiądz Golian w Krakowie (w 1856) i we Włocławku biskup
Marszewski (1859). W tym samym czasie cześć Królowej maja szerzył w
Galicji poezją jezuita o. Karol Antoniewicz (+ 1852). Ks. Wincenty
Buczyński (jezuita) wydał we Lwowie pierwszą książeczkę o nabożeństwach
majowych (1839). W dziesięć lat potem podobną broszurę wydał we
Wrocławiu w roku 1850 ks. Aleksander Jełowicki, zmartwychwstaniec. W
połowie XIX wieku nabożeństwo majowe przyjęło się we wszystkich prawie
krajach.
Centralną częścią nabożeństwa majowego jest Litania
Loretańska, jeden ze wspaniałych hymnów na cześć Maryi, w którym
wysławiane są Jej wielkie cnoty i przywileje, jakimi obdarzył Ją Bóg. To
piękny zbiór komplementów dla Maryi. Nie ma pewności, kiedy powstała
Litania Loretańska. Prawdopodobnie jakaś jej wersja znana była już w XII
wieku we Francji. Pewne jest to, że zatwierdził ją oficjalnie papież
Sykstus V w 1578 r. Nazwę "Loretańska" otrzymała od miejscowości Loretto
we Włoszech, gdzie była szczególnie propagowana i odmawiana
prawdopodobnie od 1531 r. Przypuszcza się, że część tytułów Maryi
pochodzi z wpisów w księgach sanktuarium Domku Loretańskiego.
Tekst
litanii miał przedłożyć do zatwierdzenia papieżowi Grzegorzowi XIII
archidiakon Guido Candiotti. 11 czerwca 1587 r. Sykstus V obdarzył
"Litanię Loretańską" dwustu dniami odpustu. Kolejne odpusty przypisali
do niej Pius VII i Pius XI. W 1631 r. Święta Kongregacja Obrzędów
zakazała dokonywania w tekście samowolnych zmian; te, które następowały,
posiadały aprobatę Kościoła. Kiedyś w litanii było więcej tytułów,
m.in.: Mistrzyni pokory, Matko Miłosierdzia czy Bramo odkupienia.
Później pojawiały się inne wezwania (inwokacje): Królowo Różańca
Świętego (1675), Królowo bez zmazy pierworodnej poczęta (1846), Matko
Dobrej Rady (1903), Królowo pokoju (1917), Królowo Wniebowzięta (1950).
W litanii wymieniane są kolejne tytuły Maryi: jest ich w sumie 49, a w
Polsce 50. Po zatwierdzeniu liturgicznej uroczystości NMP Królowej
Polski, obchodzonej 3 maja, do Litanii dołączono 12 października 1923 r.
wezwanie "Królowo Polskiej Korony", przekształcone po drugiej wojnie
światowej na "Królowo Polski".
Warto w tym miejscu wspomnieć, że
starsza od Litanii loretańskiej jest litania do dziś odmawiana z
Zakonie Kaznodziejskim. Pochodzi ona z XII wieku (jest zatem starsza niż
zakon dominikański, niewykluczone że jest ona zaginionym pierwowzorem
Litanii Loretańskiej). Jej pełny tytuł brzmi: "Litania dominikańska do
odmawiania we wszelkich utrapieniach".
Rozmyślania na każdy dzień maja, ks. Zygmunt Golian
http://www.ultramontes.pl/golian_k_maj.pdf
za: https://www.facebook.com/groups/959202444156709/
